Wzrost 10

Wzrost 10

 Sekretarz stanu Stanów Zjednoczonych gen. George Marshall przemawiając 5 czerwca 1947 ( dziś 70 rocznica ) na Uniwersytecie Harvarda, przedstawił ogólna deklarację pomocy gospodarczej dla krajów Europy, określając jej charakter i warunki otrzymania. Argumentował że stabilność gospodarcza zapewni stabilność polityczną w powojennej Europie.
"Jest logicznym, że Stany Zjednoczone powinny zrobić co jest w ich mocy, aby pomóc w powrocie do normalnego zdrowia gospodarczego na świecie, bez którego nie może być politycznej stabilności i zapewnionego pokoju. Nasz sposób postępowania nie jest skierowany w stronę któregokolwiek państwa, ale przeciwko głodowi, ubóstwu, desperacji i chaosowi. Każdy rząd wyrażający chęć pomocy w odbudowie spotka się z pełną współpracą po stronie Stanów Zjednoczonych"

Omówieniu propozycji pomocy gospodarczej USA dla Europy i jej uszczegółowieniu służyła  międzynarodowa konferencji w Paryżu, którą zaplanowano na 12 lipca 1947 roku. Propozycja USA została także dobrze przyjęta w Warszawie, w Pradze i Belgradzie. Niestety "polski" rząd na rozkaz Moskwy odrzucił  zaproszenie do Paryża. Pomoc USA okazała się trafiona i efektywna. Przyczyniła się do ZAINICJOWANIA gospodarczego rozwoju w pogrążonej w marazmie  Europie Zachodniej oraz skutecznego zahamowania komunistycznej ofensywy ideologicznej ZSRR. Program pomocy był realizowany przez 4 lata, od kwietnia 1948 do czerwca 1952. Rząd Stanów Zjednoczonych na pomoc dla krajów europejskich przeznaczył 17 miliardów dolarów z czego wykorzystano 13,5 miliarda( ca 120 mld dzisiejszych dolarów ). Wielka Brytania otrzymała 3,5 mld pomocy, Francja 2,7 mld, Włochy i Niemcy Zachodnie po 1,5 mld. W ramach funduszy pomocowych Stany Zjednoczone dostarczały statkami surowce w tym mineralne, żywność, maszyny i urządzenia a nawet kompletne fabryki. Europejskie rządy sprzedawały podarowany towar na rynkach wewnętrznych, a zgromadzone w ten sposób pieniądze przeznaczały na inwestycje, kredyty dla przedsiębiorstw, pokrycie deficytów budżetowych, spłatę zadłużenia bądź kolejne zamówienia. Plan Marshalla pomógł Europie uruchomić i wykorzystać jej potencjał. Rozpoczęła się wspierana przez USA  integracja gospodarcza Europy Zachodniej.
Kolejne dwie dekady to Złoty Wiek Kapitalizmu dla Europy Zachodniej. Nastąpił niespotykany w historii wzrost i dobrobyt. We Francji nazywa się ten okres mianem 30 lat chwały (les trente glorieuses), w Szwecji zaś rekordowymi latami (rekordaren). Kraje komunistyczne rozwijały się znacznie wolniej.

Plan przede wszystkim odbudował zaufanie w gospodarce i finansach publicznych. Co ważniejsze plan Marshalla zapoczątkował dużą liczbę poważnych prywatnych amerykańskich inwestycji w Europie.
Dostarczana w dużych ilościach żywność powstrzymała katastrofalny głód dodatkowo pogorszony przez ciężką zimę 1946-1947 w północno-zachodniej Europie a także uspokoiła niepokoje społeczne inicjowane przez komunistów. Szybko wzięto się za odbudowę zniszczonej nalotami  infrastruktury transportowej - kolej, mosty i drogi. Pozwoliło to uruchomić gospodarkę europejską a przede wszystkim pokonać głód.

Demontaż niemieckiego przemysłu został ograniczony jednocześnie z pierwszą pomocą z planu Marshalla, choć kontynuowano go aż do 1951 roku gdy Niemcy Zachodnie zgodziły się dołączyć do powołanej Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Pierwszy plan dotyczący poziomu uprzemysłowienia, podpisany przez aliantów 29 marca 1946, zakładał redukcję niemieckiego przemysłu ciężkiego do 50% poziomu z 1938 poprzez całkowity demontaż 1500 dużych, wyznaczonych fabryk. Do 1950 usunięto wyposażenie z 706 fabryk w Niemczech Zachodnich a cześć po demontażu zburzono.

W odpowiedzi na plan Marshalla Sowieci utworzyli Radę Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG), komunistyczną namiastkę systemu światowego. Nieinnowacyjny, ekstensywny system nakazowo - rozdzielczy ostatecznie wywrócił się do góry nogami w latach osiemdziesiątych.