Oswietlenie i nasze zycie

Oswietlenie i nasze zycie

Obroty Ziemi synchronizują nasze życie wyznaczając naturalny okres spoczynku i dziennej aktywności. U człowieka jak i u zwierząt nadrzędny zegar biologiczny zlokalizowany jest w mózgu
Zegar biologiczny u ssaków znajduje się w jądrach nadskrzyżowaniowych (nuclei suprachiasmatici, SCN) przedniej części podwzgórza mózgu. Steruje przebiegiem okołodobowych rytmów fizjologicznych, biochemicznych i behawioralnych. Uszkodzenie tego ośrodka skutkuje ustaniem lub zaburzeniami rytmiki dobowej, natomiast przeszczepienie jej od innego osobnika przywraca tę funkcję u biorcy. Jądra nadskrzyżowaniowe ściśle współpracują z szyszynką i siatkówką.

Usuniete z organizmu SCN, nadal oscyluje. Oscylacje te są częścią mechanizmu, dzięki któremu cztery typy genów zwanych Period , Clock , Cycle i Cryptochrome sterują produkcją białek, a po osiągnięciu przez nich krytycznego poziomu, zatrzymują produkcję na jakiś czas.

Siatkówka przetwarza światło na nerwowe sygnały, które regulują rytmy takie jak sen, temperatura ciała oraz wpływają na produkcję hormonów - zmiana cisnienia tetniczego, PH organizmu, a nawet nasz apetyt, zachowanie, nastroj czy samopoczucie. Proces ten jest nazywany fototransdukcja okołodobowa.
Dwadziescia lat badan przynioslo informacje o widmowej czułości systemu okołodobowego i fotoreceptorów zaangażowanych w proces fototransdukcji okołodobowej. System ten jest maksymalnie czuły na widzialne światło krótkofalowe czyli "niebieskie". W procesie tym uczestniczą klasyczne fotoreceptory czyli pręciki, czopki S, czopki M i czopki L oraz odkryte neurony zwojowe siatkówki ze światłoczułością własną ipRGCs.

Zaburzenia funkcjonowania zegara biologicznego powoduja choroby psychiczne, depresje, cukrzyce, spadek odpornosci i kaskady problemow tym wywolane.
Obciążająca i wprost zabójcza jest dla nas praca na nocnej zmianie. Chorobom psychicznych bardzo czesto towarzysza zaburzenia snu.

Przez duza czesc roku skazani jestesmy na sztuczne oswietlenie. Fototransdukcja okołodobowa człowieka wykazuje maksymala czułość na niebieskie światło stad tez spectrum swiatla decyduje o naszej aktywnosci i samopoczuciu. Strumien swiatla mierzy sie w lumenach a efektywnosc elektrycznych zrodel swiatla w lumenach na wat. Efektywnosc odzialywania swiatla na nasz zegar biologiczny (chodzi o jego spectrum) podaje sie jako, Bodźce okołodobowe/W.

Źródło światła          Lm/W  Bodźce okołodobowe/W
Świetlówka 3000 K 100      74
Świetlówka 7500 K 100      157
Żarówka                  12        12
Iluminant D65           70        133
Lampa LED             100      160

Czulosc na krotkofalowe swiatlo mamy z epoki kambryjskiej. Zlozone organizmy broniac sie przed zabojczym, poteznym promieniowaniem UV obecnym w owczesnym swietle slonecznym zanurzaly sie gleboko w oceanie a swiatlo bylo tam wlasnie niebieskie.

Tak wiec do pracy najlepsze jest dobre, silne oswietlenie o silnych bodzcach okołodobowych. Natomiast przed spoczynkiem nocnym nalezy takiego swiatła bezwzglednie unikac. Jesli mieszkamy przy ulicach oswietlonych swietlowkami i lampami LED to nalezy sie zaopatrzec w pozadne zasłony.
Widac ze zwykla zarowka jest marnym dla czlowieka zrodlem swiatla. Jest niewydajna i nie bedziemy z nia zyc pelnia zycia. Zatem pretensje do Komisji Europejskiej o eliminacje klasycznych zarowek sa naprawde niemadre.

Tak na marginesie. Badania dowodza ze ludzie w miare wczesnie chodzacy spac (przed godzina 23-24) i normalnie wstajacy czyli Słowiki w porownaniu do chodzacych pozno spac i pozno wstajacych czyli Sów, maja wiecej optymizmu !