Pierwsze pionierskie i niesłusznie zapomniane próby wyliczenia dochodu narodowego Anglii i Walii dokonane zostaly w 1664 roku przez angielskiego ekonomiste i filozofa Williama Petty’ego w czasach Cromwella. Udowodnił on że źródłem tworzonego dochodu jest ziemia wraz z kopalniami i ziemia uprawna ale nade wszystko praca. Wedlug jego szacunkow dochód wytwarzany praca byl trzykrotnie większy niż dochód pochodzący z ziemi i kopalń. Prace jego były motywowane politycznie bowiem chodzilo o zwiekszenie poboru podatkow na cele wojenne.
Renesans prac nad dochodem narodowym i produkcja przyniosł Wielki Kryzys, II Wojna Swiatowa i lata powojenne.
Pierwsze wyliczenia Dochodu Narodowego USA do publicznej wiadomosci podano w 1947 roku.
Tworcami pierwszego swiatowego systemu rachunkow narodowych - "United Nations System of National Accounts – UN SNA" czyli System Rachunków Narodowych ONZ - z 1952 roku byli Noblisci Simon Kuznetz i Richard Stone. System SNA oparty jest na koncepcji pracy produkcyjnej Jeana B. Saya, stwierdzającej, ze kazda praca społecznie uzyteczna jest pracą produkcyjną i tym samym wytwarzającą bogactwo narodowe.
Kolejne wersje powstaly przy udziale Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Komisji Wspólnot Europejskich, Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju oraz Banku Światowego. Ostatnia rewizja SNA nastąpiła w 2008 roku, a przedostatnia w 1993 roku. Podstawowy podręcznik SNA ma ponad 700 stron objetosci.
W Europie stosowany jest obecnie Europejski System Rachunków Narodowych i Regionalnych ESA 95, ktory jest zgodny z SNA 93 ale jest dokladniejszy, bardziej szczegolowy, zawiera dodatkowe definicje i objasnienia. Ostatnia korekta ESA miała miejsce w 2010 roku
ESA zawiera diagram przepływów międzygałęziowych i rachunki według rodzajów działalności pokazujacy procesy produkcji oraz przepływy wyrobów i usług
Zaletami UN-SNA jest szeroka akceptacja tego de facto miedzynarodowego standardu oraz jego wzgledna spojnosc i dopasowanie do gospodarki rynkowej.
PKB jako czesc SNA jest łatwy do obliczenia i porównywalny w czasie i przestrzeni
Niestety SNA posiada rozliczne wady. W ogole nie uwzglednia działalności produkcyjnej i uslugowej wykonywanej w ramach gospodarstwa domowego ani tez wszelkich jednostek nierynkowych. Nie uwzglednia kosztow degradacji środowiska naturalnego i wszystkich efektów zewnętrznych dzialalnosci przedsiebiorstw. Jego definicje akumulacji oraz zużycia pośredniego i spożycia końcowego są niewłaściwe. SNA jest niespojny ze statystyką budżetową i statystyką przedsiębiorstw. Ciagle rozszerzane na potrzeby statystyki granice sfery działalności produkcyjnej (production boundary) sa wielce kontrowersyjne
PKB jest słabym miernikiem dobrobytu społecznego i nie ujmuje czasu wolnego który jest cennym dobrem wykorzystywanym przez człowieka w takim samym stopniu jak wszystkie towary rynkowe. PKB nie pokazuje tez podziału wytworzonego dochodu.
Bez wliczenia do PKB efektow produkcyjnych szarej i czarnej strefy NIE zgadzaja sie kluczowe tozsamosci:
PKB= produkcja globalna kraju - zużycie pośrednie
PKB= konsumpcja+ inwestycje+ wydatki rządowe+ eksport- import+ zmiana stanu zapasów
PKB= dochody z pracy+ dochody z kapitału+ dochody państwa+ amortyzacja
Produkty i usługi wytwarzane w szarej strefie trafiają bowiem na rynek i są nabywane z legalnych dochodów. Dochody z szarej strefy wydawane są na legalnym rynku. Pomijanie szarej strefy powoduje niezgodnosci w strumieniach produkcji, spożycia i dochodów.
Wprowadzona niedawno przez rzadowych statystykow USA zmiana sposobu obliczania PKB zwiekszy amerykańskie PKB o 560 mld dolarów. Zmieniono definicję aktywów niematerialnych (intangible produced assets), które zostały nazwane produktami własności intelektualnej (intellectual property products).
Przykladowo koszty produkcji „długowiecznych programow TV” (na przyklad wielokrotnie emitowane sitcomy) będą wliczane w PKB jako inwestycje. Kolejna powtórka telewizyjnego serialu powiekszy zas wartośc PKB.
Najwięcej zmian spowodowała jednak kapitalizacja czyli uznanie za inwestycje nakładów na badania i rozwój w kwocie 397 mld dolarów.
Dotad badania i rozwój byly wliczane do zużycia pośredniego i zmniejszaly wartośc dodana. Obecnie zwiększają nadwyżkę operacyjną brutto czyli zwiększają wartość dodaną brutto.
Wprowadzane w statystyce zmiany generalnie ida w kierunku polepszania zgodnosci kluczowych tozsamosci dla PKB. Jednak zmiany definicji i powodowane nimi sztuczne zwiekszenia PKB sa woda na mlyn rzadowej propagandy, bowiem powiekszanie dobrobytu to legitymacja do sprawowania wladzy. Tymczasem zadnego polepszenia dobrobytu nie ma a byl i jest sztuczny wzrost PKB.
Jak pokazuje ponizsza mapa [za Wikipedia] w dobrobycie mierzonym wskaznikiem PKB zyje mala czesc Ziemian
Produkcja ulokowana w biednych krajach przez zachodnie koncerny podnosi PKB biednych krajow ale w malym stopniu zwieksza tam dochod narodowy bowiem zysk z operacji gospodarczej jest transferowany legalnie i nielegalnie (rzady peryferyjne na to przyzwalaja) na zachod do posiadaczy kapitalu produkcyjnego. "Zawyzony" PKB biednych krajow (a w tym Polski) masowo goszczacych zachodnie koncerny jest wielkoscia miedzynarodowo nieporownywalna i wprowadzajaca w blad.
http://www.obserwatorfinansowy.pl/forma/debata/szara-strefa-w-pkb-czyli-liczenie-niepoliczalnego/
"Wprowadzane zmiany często jednak dokonywane były dla potrzeb i pod wpływem polityki. Zastąpienie formuły produktu narodowego jej powszechnym dziś w użyciu produktem krajowym wynikało z ekspansji zagranicznej krajów wysoko rozwiniętych do krajów tzw. trzeciego świata, w tym zwłaszcza byłych kolonii. Formuła narodowego produktu powiększała przepaść wyrażoną wartością PNB pomiędzy krajami wysokorozwiniętymi a krajami zacofanymi, gdzie lokowano inwestycje. Pogłębianie się tych różnic zagrażało narastaniem niepokojów społecznych i stabilności politycznej świata. Wprowadzenie formuły PKB doskonale niwelowało te różnice, a nową formułę produktu krajowego chętnie wykorzystywano w propagandzie....
Pozostaje więc pytanie: po co doliczać to, co w gruncie rzeczy jest niepoliczalne lub bardzo trudno policzalne, jeśli poszczególne narody i społeczności nie będą miały z tego żadnych korzyści? Jeśli w rachunkach narodowych uwzględniamy działalność nielegalną, to czy również nie należałoby doliczać działalności legalnej, takiej jak praca gospodyń domowych, wolontariat, działalność hobbystyczna, uprawa działek i ogródków itp.
W miarę wprowadzania do rachunków narodowych definicji niejednoznacznych i szacunków budzących wątpliwości PKB zatraca swój ekonomiczny charakter, staje się pojęciem filozoficznym równie ulotnym jak szczęście."
Uwagi ogolne do XXV rozdzialu rocznika statystycznego GUS zatytulowanego "Rachunki narodowe" podaja ze nasz system jest zgodny z ESA 95.
"Prezentowane w dziale rachunki narodowe opracowano według zasad systemu rachunków narodowych, zgodnie z zaleceniami Europejskiego Systemu Rachunków Narodowych i Regionalnych (ESA 1995). Na system rachunków narodowych składa się zbiór wzajemnie ze sobą powiązanych rachunków makroekonomicznych, pozwalających na uzyskanie spójnych danych o dochodach, tj. źródłach finansowania wydatków z danymi dotyczącymi produkcji i jej rozdysponowania na spożycie i akumulację oraz saldo wymiany produktów z zagranicą (eksport netto)."
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz