Panstwo opiekuncze 1

Panstwo opiekuncze 1

 Od czasu odkryc Mikolaja Kopernika cywilizacja zachodu zdominowała caly świat. Poczatkowo powolny rozwoj nauki owocował wdrazanymi innowacjami, ktore byly motorem postepu gospodarczego. Tutaj stuleciami kumulował sie wszelki kapitał. Kapital rzeczowy, ludzki, kapitał wiedzy i kapital finansowy. Militarne innowacje pozwoliły na krwawy podbój koloni w całym swiecie. Zachod nad reszta swiata dominował militarnie, politycznie i gospodarczo dokonujac bezlitosnego drenazu swoich koloni. Reszta swiata bezsilnie przyjmowala do wiadomosci ze jest gorsza od nadludzi z zachodu i coraz bardziej od zachodu zalezna.
Stany Zjednoczone ktore jeszcze w pierwszej polowie XIX wieku byly panstwem polkolonialnym zdecydowanie zerwaly ze swoim statusem stawiajac na samodzielny rozwoj wlasnego zintegrowanego arcypoteznego kompleksu rolno - przemyslowego. Wygrana przez przemysłowcow z pólnocy Wojna Secesyjna ostatecznie narzucila nowoczesny model rozwoju stanom południowym i wymogla porzucenie zaleznosci kolonialnych. Od lat siedemdziesiatych XIX wieku az po dzis dzien USA sa liderem wszelkich innowacji. Na przelomie wiekow staja sie pierwsza gospodarka swiata.
Przemyslane i udane reformy Bismarcka szybko uczynily z Niemiec rownorzedna potege do Wielkiej Brytani. Niemcy bacznie obserwowali rozwoj sytuacji w Ameryce i wyciagali z tego celne wnioski.
Reformy Meiji w Japoni byly wzorowane i inspirowane sukcesami USA i Niemiec. Japonczycy jednak w zadnym razie tepo i slepo nie nasladowali Niemcow czy Amerykanow a dazyli do wykrycia tego co bylo powodem ich sukcesu.
Poza Niemcami i Japonia zadnemu innemu duzemu krajowi do czasu II Wojny nie udało sie dogonic zachodu.
Niemcy i Japonczycy doszli do wniosku ze w rozwoju gopodarki kluczowa jest rola rzadu ktory tworzy ramy instytucjonalne dla gospodarki i rynku a tam gdzie ryzyko inwestycji jest duze a spodziewane profity sa bardzo duze panstwo musi pomoc przedsiebiorcom ograniczyc podejmowane przez nich ryzyko. Dostrzezono sprawe ochrony wlasnosci i sensownego podzialu uzyskanych korzysci. Niemcy i Japonczycy wyszukali to co jest dla nich dobre i racjonalne.
Natomiast w krajach peryferyjnych wdrazano nieprzemyslne reformy. Importowano nowoczesne maszyny. Sprowadzano architektow z zachodu, kazano golic brody. Skutkiem nieprzemyslanych reform bylo dalsze poglebienie zaleznosci i spadek tempa rozwoju gospodarczego.
Sukcesy ZSRR w industralizacji uczyniły komunistyczny model modernizacji atrakcyjnym dla opoznionych cywilizacyjnie krajow. Implementacja recept Karola Marxa jeszcze bardziej spowolniła rozwoj gospodarczy.
Model komunistyczny przyniósl Chinom nedze i potworne kleski głodu. Dopiero nowy przewodniczący Chińskiej Partii Komunistycznej Deng Xiaoping w 1978 roku zaczal przekonywac ze nalezy odejsc od sztywnych dogmatow a probowac zawsze stosowac to co jest dla Chinczykow dobre i racjonalne na danym etapie rozwoju spoleczno - gospodarczego. Czlonkom Politbiura parti komunistycznej powiedział, że „nie ważne czy kot jest biały czy czarny, byle dobrze łapał myszy”.
Dopiero zastosowanie modelu rozwoju wymyslonego i stopniowo sprawdzonego w specjalnych strefach ekonomicznych przez Chinczykow sprawiło ze globalne PKB Chin w 1978 roku porownywalne do Holandii niedlugo bedzie porownywalne do USA !


Nowy Ład Ekonomiczny, New Deal, prezydenta Franklina Delano Roosevelta odchodził od liberalizmu. Upadającym przedsiębiorstwom udzielano pożyczek ratunkowych co odnosilo pozytywny skutek. Zastosowano program robót publicznych, powstały dopłaty dla rolników; wprowadzono pierwszy w historii system ubezpieczeń emerytalnych, ustanowiono 40 godzinny tydzień pracy, zwiększono zasiłki dla bezrobotnych, zakazano zatrudniania dzieci, ustalono minimalne płace, zalegalizowano związki zawodowe. Wszelkimi sposobami ratowano sile nabywcza na rynku wewnetrznym. Celem zapobiezenia fali upadlosci bankow poddano je ostrej kontroli rządowej. Mimo tych radykalnych srodkow sam New Deal nie byl w stanie odwrocic skutkow potwornego kryzysu.
Współcześni rzadko zdają sobie sprawę z rozmiarów katastrofy, jaka był kryzys początku lat trzydziestych, ktory dokonal dekompozycji gospodarki. W dnie kryzysu w USA i Niemczech dochód narodowy spadł wówczas mniej więcej do połowy, a liczba bezrobotnych sięgała jednej trzeciej siły roboczej.
Czynienie wiec zarzutow ze New Deal nie doprowadzil do restauracji gospodarki do poziomu przedkryzysowego jest szalencza glupota.

Dopiero II Wojna Swiatowa i zastosowanie recept Keynesa pozwolily USA wyjsc z wielkiego kryzysu. USA w latach wojny podwoiły produkcje przemyslowa. Z racji brakow sily roboczej dosżło do bardzo pozytywnego spadku dochodow najwyzszych i zdecydowanego wzrostu plac niskich. Recepty Keynesa okazaly sie skuteczne w stabilizacji wielkosci i odbudowie rynku wewnetrznego czy wyrownywaniu nieuzadnionych i hamujacych gospodarke roznic infrastrukturalnych. Elity USA zgodnie zastosowały idee dochodowej wojny. Po zakonczonej wojnie praktycznie wszyscy uczestnicy II Wojny byli w USA potwornie zadluzeni. Zmodernizowana i rozbudowana gospodarka USA zdecydowanie dominowała nad reszta swiata. Zdewastowana Europa pograzona była w chaosie i biedzie. Nic dziwnego ze dolar USA został obrany jako waluta rezerwowa swiata.

USA chcac powstrzymac spodziewana agresje ZSRR na europe zachodnia pomogły podniesc gospodarke Niemiec ze zniszczen wojennych jako ze racjonalnie elity USA ocenialy ze skutecznie czoło Armi Czerwonej moga stawic tylko Niemcy. Amerykanie wyciagneli wnioski z opini Keynesa ze głupi i msciwy Traktat Wersalski przyczynil sie do kryzysowej destabilizacji gospodarki swiatowej i w koncu wybuchu nastepnej tragicznej wojny.

Nastepujace po II Wojnie cwierc wieku okreslane jest jako Złota Era Kapitalizmu. Gospodarka zachodu i USA szybko i wzglednie stabilnie sie rozwijaly bez wiekszych wstrzasow i kryzysow. Szybki wzrost gospodarczy pozwalał zachodowi wykreowac panstwo opiekuncze. Pierwsze efekty panstwa opiekunczego były bardzo pozytywne dla calej gospodarki a w tym sektora prywatnego. Szkolnictwo dostarczalo dobrze wykwalifikowana i wydajna sile robocza. Zdrowa, dobrze odzywiona i wypoczeta sila robocza byla w dwojnasob wydajna.
Przykladowo pieciolecie 1961-65 przyniosło gospodarce USA bezprecedensowy cud gospodarczy
- roczna stopa wzrostu PKB wyniosła 4,5%, co oznacza wzrost PKB w tym krotkim okresie o 32%
- bezrobocie spadło z prawie 7 do poniżej 4%
- godzinowa wydajność pracy w przetwórstwie wzrastała 4% rocznie
- płace realne pracowników przetwórstwa wzrosły o 18 %, a realny fundusz płac o 30%
- podwoiły się zyski korporacji
- stopa inflacji konsumenckiej wynosiła zaledwie 1,3%
- rozszerzano uprawnienia pracownicze i obywatelskie

Cud byl skutkiem obniżenia podatku dochodowego od osób fizycznych, ułatwiono takze amortyzację środków trwałych. Wprowadzono podatkowe ulgi inwestycyjne oraz ułatwienia przy zaciaganiu kredytow. Nastapil wzrost wydatków z budżetu państwa w PKB co skutkowało powstaniem zadluzenia. Zachod i Ameryka staly sie panstwami dobrobytu zwanymi tez panstwami opiekunczymi.

Wykres [za gazeta.pl] pokazuje znakomitosc uzyskanych wowczas rezultatow.